Shell Papers: journalisten naar de rechter om openbaarmaking Shell-documenten
Home / Onze blog
18 Apr 2023
Shell Papers: journalisten naar de rechter om openbaarmaking Shell-documenten
Moeten negen ministeries, de provincie Zuid-Holland en de gemeente Rotterdam toch openheid van zaken geven over de invloed van Shell op de Nederlandse overheid? Journalisten uit het Shell Papers-team vinden van wel en stapten naar de rechtbank in Utrecht. Die buigt zich vandaag over de zaak.
De ministeries, provincie en gemeente wezen het verzoek af en geven de documenten over Shell dus niet vrij. Het verzoek van de journalisten van het Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) om openheid te geven is volgens de overheidsorganen te omvangrijk en daardoor onmogelijk uit te voeren.
'Gezochte afwijzing'
De journalisten zijn het daar niet mee eens. Door middel van een nieuw beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (de voorloper van de huidige Wet open overheid, red.), kregen zij een kijkje achter de schermen bij de behandeling van hun verzoek op openbaarheid.
Uit daarbij opgevraagde documenten blijkt volgens de journalisten dat er wel degelijk ambtenaren aan de slag zijn gegaan met het zoeken naar documenten over Shell, maar dat er vooral is gezocht naar argumenten om het Wob-verzoek af te wijzen.
De ministeries willen volgens PAJ in de toekomst de mogelijkheid hebben om grote openbaarheidsverzoeken te weigeren op basis van de omvang. Het Shell Papersverzoek was daarvoor een eerste poging, om bij latere verzoeken op te kunnen wijzen wanneer een verzoeker een rechtszaak zou aanspannen.
Noorden levert wel
Ondertussen hebben vier noordelijke bestuursorganen het verzoek wel in behandeling genomen: de provincie Drenthe en de gemeente Assen hebben hun documenten over de Shell en de NAM openbaar gemaakt. De provincie Groningen en de gemeente Groningen zijn nog bezig met het gereedmaken van documenten voor openbaring.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), dat het Wob-verzoek namens de ministeries en westerse lagere overheiden coördineert, probeerde in 2020 de openbaring van documenten door de gemeente Assen tegen te houden. Het verzoek was volgens EZK niet specifiek genoeg, maar Assen oordeelde anders.
Mochten de journalisten in het gelijk worden gesteld, dan moeten de ministeries en de andere overheden het verzoek alsnog in behandeling nemen.
Open brief
Vijftien hoogleraren en wetenschappers scharen zich achter het openbaarheidsverzoek van de journalisten. In een open brief roepen zij de overheid nu op de documenten wel openbaar te maken.
In de brief schrijven de hoogleraren en wetenschappers teleurgesteld te zijn dat de overheid na vier jaar nog steeds weigert het Wob-verzoek in behandeling te nemen. Daarnaast benadrukken ze het belang van openbaring van overheidsdocumenten voor de Nederlandse democratie.
Wat zijn de Shell Papers
Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) diende in 2019 zeventien Wob-verzoeken (tegenwoordig Woo-verzoeken) in bij meerdere ministeries, provincies en gemeentes naar de verwevenheid van Shell en de NAM, en de Nederlandse overheid. Het onderzoek naar die verwevenheid is een samenwerking van journalisten van Follow the Money (FTM), RTV Drenthe en RTV Noord.
In de Wob-verzoeken vraagt Platform Authentieke Journalistiek om alle documenten - denk aan e-mails, memo's, beleidsstukken en zelfs WhatsAppjes - sinds 2005 die afkomstig zijn van, gericht zijn aan, of gaan over Shell.
Sindsdien schreven PAJ, FTM, RTV Drenthe en RTV Noord aan de hand van de Shell Papers meerdere artikelen over de invloed van Shell en de NAM op het openbaar bestuur.
Shell Paper-avond
Wil je meer weten over de redenen en mensen achter de Shell Papers? En ben je benieuwd naar de voortgang van het project? Kom dan op dinsdag 25 april naar de Shell Paper avond in het Forum in Groningen.
Ga samen met de journalisten en verschillende gasten in gesprek over de Shell Papers, de roerige periode in het Noorden en de voortdurende strijd om transparantie.
