Zo vergaat het onze oude statige gemeentehuizen: het raadhuis van Zuidlaren
Home / Onze blog
29 Aug 2023
Zo vergaat het onze oude statige gemeentehuizen: het raadhuis van Zuidlaren
Het is 25 jaar geleden dat Drenthe gemeentelijk opnieuw is ingedeeld. Sinds 1 januari 1998 telt onze provincie twaalf gemeenten, daarvoor waren dat er 34. Nieuwe gemeentehuizen verrezen, oude raadhuizen sloten de deuren voorgoed. Veel van die voormalige 'regel- en ontmoetingsplekken' staan nog fier overeind.
Bij de rubriek Zoek Het Uit! van RTV Drenthe kwam de vraag binnen wat er toch is gebeurd met de oude gemeentehuizen die nu alweer ruim 25 jaar een heel ander leven leiden. De redactieleden zijn gelijk de zoektocht naar de sleutels begonnen. Deze zomerweken daarom in deze rubriek aandacht voor voormalige raadhuizen in onze provincie.
De Lariks
Na een uitstapje naar een iets minder fraai pand, namelijk het oude gemeentehuis van Schoonebeek, omarmen de uitzoekers van de redactie deze keer vol graagte opnieuw de schoonheid. Die wordt gevonden in Zuidlaren. Bij een bezoekje aan dit dorp stuit je namelijk al snel op het prachtige monument aan De Millystraat 17. Dit pand, ook bekend als De Lariks, deed vanaf 1908 vijftig jaar dienst als gemeentehuis. Dat weet onder anderen Sineke Matthijssen-Hogen Esch van de Historische Vereniging Gemeente Zuidlaren. Zij schreef meerdere artikelen over de oude gemeente Zuidlaren in De Zeven Brinken, het tijdschrift van de vereniging.
In de kroeg
Al voor 1843 vergadert de gemeenteraad van Zuidlaren in de herberg van Egbert Albert van Bon. De kamer die hiervoor wordt gebruikt doet ook dienst als eetkamer en in de bovenzaal wordt regelmatig piano gespeeld en gedanst. Dat zorgt vaak voor overlast tijdens de raadsvergaderingen. Toch blijft het gemeentebestuur tot in 1881 gebruik maken van de herberg, die dan is overgenomen door de familie Sissingh.
Schimmel en papiervisjes
In de loop van 1881 verplaatst de gemeente de vergaderingen naar het Veerhuis van Derk Post aan de haven, zo meldt Sineke Matthijssen-Hogen Esch. Daar blijft het bestuur tot 1895 zitten. "In het Veerhuis was het heel vochtig," zegt Sineke. "Van het archief van de gemeente is daar veel verloren gegaan door schimmel en papiervisjes."
Telephoonstraat
Op 1 mei 1895 verlaat de gemeente het Veerhuis en trekt in het oude post- en telegraafkantoor aan de Telephoonstraat, tegenover de kerk. Maar ook deze plek bevalt niet echt goed. De onderhoudskosten van het pand uit 1770 zijn erg hoog en dus wordt gezocht naar grond voor een nieuw gemeentehuis. Dat wordt in 1908 gevonden aan De Millystraat, aan de zuidkant van de dorpskerk en de toenmalige lagere school.
De Millystraat
In 1908 krijgen de bouwbroeders Harm en Geert Sijtsema de opdracht in Zuidlaren een nieuw gemeentehuis te realiseren. Aan De Millystraat verrijst dan het huidige Huize Lariks. "Het is een pand in Art Nouveau stijl en van cultureel en architectuurhistorisch belang vanwege de ligging," vertelt Sineke verder. Op 11 november 1908 neemt de gemeente dit pand officieel in gebruik. Het is nu een rijksmonument.
Op de site rijksmonumenten.nl vinden we meer informatie over het pand. Daar staat onder meer dat het oude gemeentehuis zadeldaken en schilddaken heeft. Ook wordt daar nader ingegaan op de voorgevel met onder meer de toren en de entree en de gevelstenen met '19', 'Huize Lariks' en '59'. Bijzonder is dat in het torentje met gele bakstenen een figuur is aangebracht die een klok voor moet stellen. "Daar had een echte klok moeten komen, maar daar was geen geld voor," weet Sineke.
Havezate Laarwoud
Het pand aan De Millystraat doet tot 1958 dienst als gemeentehuis, daarna wordt het verbouwd tot Huize Lariks. In de tuin staat nog altijd een lariks. Door de grote en snelle veranderingen in de gemeente wordt dit raadhuis te klein, kort na de oorlog wordt daarom nagedacht over een nieuw gemeentehuis. Daarvoor laat de gemeente het oog vallen op Huize Laarwoud, een dan geheel uitgewoond pand. Dankzij geld van het rijk en de provincie wordt het pand gerestaureerd. "Daarbij speelde burgemeester Roukema een grote rol, want hij heeft mede gezorgd voor de stijlvolle inrichting van de havezate," vertelt Sineke. Op 18 september 1958 wordt het nieuwe Laarwoud geopend.
Tegenwoordig
Het oude gemeentehuis aan De Millystraat in Zuidlaren wordt op 15 december 1959 in gebruik genomen als gereformeerd verzorgingshuis voor bejaarden. In latere jaren worden er onder anderen minderjarige asielzoekers opgevangen en tegenwoordig zitten de zorgaanbieders Zorg Anders en Kinderbijstand in De Lariks.
Op 1 januari 1998 is de gemeentelijke herindeling van Drenthe een feit. Zuidlaren gaat met Eelde en Vries op in de gemeente Tynaarlo. Het gemeentepersoneel vertrekt op 1 mei 2004 naar het nieuwe onderkomen in Vries. De havezate Laarwoud, op dat moment 89 jaar in het bezit van de gemeente, wordt verkocht aan een particulier.
